Het lijkt wel of er oneindig veel interpretaties van dit begrip zijn, in de politiek, op de scholen en op straat. Wat willen we ze leren? Je aan de regels leren houden of die regels kritisch beschouwen en ter discussie stellen? Het einddoel kan variëren van aangepaste modelburgers tot autonome, kritische burgers. In feite komt hierbij ieders beeld van de ideale maatschappij naar voren.
En als men het al eens kan worden over de interpretatie van het begrip ‘Burgerschap’, dan is er nog volop discussie over wie dit de opgroeiende jeugd gaat leren, en hoe je dat het beste kan gaan doen. Ondertussen heeft de overheid de opdracht over de schutting gegooid en blijkt die verder niet bereid tot veel inspanning. Ja, een prachtig convenant of een conferentie, maar geen uren of financiering. Het wordt aan de samenleving, met name het onderwijsveld, overgelaten om deze vorming naar eigen inzicht te interpreteren en te concretiseren. Geen aparte lestijd, geen hiervoor opgeleide docenten, geen geld voor lesmateriaal, geen toetsing.
De Stichting Huis van Erasmus heeft dit hele proces met belangstelling gevolgd. Maar ook met zorg, want burgerschap zou meer moeten zijn dan een mooie zeepbel, die glanzend opstijgt en dan knapt. Burgerschapsvorming zou niet alleen het belang van de huidige maatschappij moeten dienen, maar vooral ook het belang van het kind!
Ze alleen volstoppen met regels die passen bij de huidige status quo is niet zinvol. De maatschappij verandert immers voortdurend.
Kinderen hebben recht op een onderwijsaanbod dat hen voorbereidt op de samenleving. Samen Leven met anderen. Deel uitmaken van een groter geheel. Ze hebben recht op sociaal emotionele en morele vorming. Op onderwijs dat normen en waarden niet oplegt, maar hen de kans geeft die vanuit zichzelf te ontwikkelen, met hun medemens als maatstaf. Zij gaan samen de maatschappij van de toekomst vormgeven! Met hun hele bagage, van thuis, van school, en van de straat. Daarbij hebben ze een kompas nodig, want ze reizen naar onbekend gebied
Juist omdat er geen geld of uren voor staan, ontwikkelt Huis van Erasmus modulair lesmateriaal dat hier handvatten voor biedt. Zie https://www.huisvanerasmus.nl/
Met veel vragen aan de kinderen, waardoor ze met elkaar in gesprek gaan. Leren van en met elkaar. Verschillende standpunten leren kennen en waarderen, mogelijk tot nieuwe inzichten komen. Met morele kwesties, waar ze samen over kunnen praten. Waarbij ze zelfkennis, een empathische houding en een ‘open mind’ kunnen ontwikkelen.
Dit met de ideeën van Erasmus als ‘rode draad’ die nog verrassend bruikbaar zijn in de hedendaagse samenleving! Erasmus was een voorstander van een tolerante samenleving, waar echter ook grenzen werden gesteld. Erasmus stond voor een vreedzame samenleving en wees alle vormen van geweld af, behalve het recht om je te verdedigen. Hij was kritisch en idealistisch en hechtte veel belang aan opvoeding en onderwijs. *
Discussie in plaats van lesgeven; moeilijk voor de leerkracht?
Nee! Dat is niet moeilijk. Je moet wel even wennen. Dat kan via een gastles, maar daarna gaat het vanzelf. Ook op een Praktijkschool.
De opzet van het lesmateriaal is eenvoudig, de groep krijgt via een gratis PowerPoint-presentatie lesstof aangeboden, maar vooral vragen. Vragen waarover de leerlingen zelf moeten nadenken en dan samen de dialoog aangaan. Hierdoor worden ze zich bewust van hun eigen overtuigingen, maar ook en vooral van die van de andere leerlingen. Hierbij is de groep het belangrijkste middel. De lesstof wordt aangevuld met verschillende actieve werkvormen die een vorm van ervarend leren aanbieden. Want samen iets doen is iets heel anders dan er alleen maar over praten.
